Dynobil Oto Ekspertiz

Lastik Basınç Göstergesi (TPMS) Nedir, Neden Yanar?

Araçlarda bulunan göstergeler, paneller ve diğer sistemler temel olarak güvenli bir sürüş deneyimi sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. Dolayısıyla tüm bu sistemlerin ve göstergelerin doğru şekilde ve sorunsuz çalıştığından emin olmak, güvenli bir sürüş için kaçınılmazdır.

Sürücülerin günümüzde en yaygın karşılaştığı gösterge hatalarından biri de lastik basıncına ilişkindir. Lastik basınç sensörü, lastiklerin ısı ve basınç değerlerini gerçek zamanlı olarak ölçer. Dolayısıyla lastik basıncı göstergesi yanıyorsa, bu aracınızın bir ya da daha fazla lastiğinde ısı ve basınç değerlerinde farklılık olduğu anlamına gelir.

Peki lastik basıncı kaç olmalı, lastik basıncı nasıl ayarlanır ve lastik basınç sensörü pil değişimi nasıl yapılır? Lastik basınç göstergesine dair tüm bilinmesi gerekenleri yazımızda sizin için derledik.

Lastik Basınç Göstergesi Nedir?

Lastik basınç göstergesi, aracınızdaki lastiklerin basınç ve ısı değerlerini ölçen sistemdir. Çoğunlukla aracın direksiyon bölgesinde bulunan göstergeler arasında yer alır. Aynı zamanda TPMS olarak da bilinen lastik basınç göstergesi, aracınızda yaşanabilecek olası lastik sorunlarını önlemek amacıyla geliştirilmiş bir güvenlik sistemidir.

Bu sistemin çalışabilmesi adına aracın tüm lastiklerine lastik basınç sensörü adı verilen sensörler konumlandırılır. Söz konusu sensörler çoğunlukla lastiğin iç tabanına veya jant kapağının içerisine yerleştirilir. Sensörler aracın lastiklerindeki basınç değerlerini anlık olarak takip eder ve olası bir olumsuzluğun ortaya çıkması halinde ise lastik basınç uyarısı vererek, sürücüleri söz konusu sorun hakkında bilgilendirir.

Lastik basınç göstergesi, ters at nalına benzer bir sembol ile işaretlenir. Dolayısıyla panel içerisinde diğer göstergelerden kolaylıkla ayırt edilebilir. Günümüzde üretilen otomobillerde “Direkt” ve “Endirekt” olmak üzere iki farklı lastik basınç ölçer sistemi kullanılmaktadır.

Direkt TPMS adıyla bilinen sistemler, gerçek zamanlı olarak sürücüyü bilgilendirir. Bu sistemlerin modern araçlarda bulundurulması, 2007 yılında zorunlu hale getirilmiştir. Dolayısıyla 2007 yılından sonra üretilen hemen her araçta, lastik basıncı sistemi bulunur. Bu sistemler, büyük oranda pille çalışır. Pilin bitmesi halinde ise lastik basınç sensörü pil değişimi işlemi yapılmalı ve güvenli bir sürüş deneyimi için tüm önlemler alınmalıdır.

Lastik Basınç Uyarı Lambası Neden Yanar?

Lastik basınç uyarısı, araçtaki lastiklerin herhangi birinin basıncının düşük olması durumunda yanar. Bununla birlikte lastik basınç sisteminin çalışma prensibi, modelden modele farklılık gösterebilir.

Günümüzde üretilen araçların çok büyük bir bölümünde lastik basınç sisteminin çalışması için belirlenen sınır %25 oranındadır. Bu ise lastiklerdeki basıncın %25 oranının altına düşmesi halinde lastik basınç uyarısı lambasının yanması anlamına gelir. Ayrıca lastik basınç lambasının yandığı farklı durumlar da mevcuttur.

Lastik basınç göstergesinin yanmasına neden olan bir diğer durum ise oluşan yüksek düzeydeki sıcaklık farklılıklarıdır. Örneğin kış aylarında yüksek düzeyde soğuk hava şartlarının ardından lastiklerin sıcak hava ile aniden temas etmesi, lastik basınç işareti lambasının yanmasına neden olabilir. Fakat bu durum, son derece normaldir. Yüksek sıcaklık farklarının oluştuğu durumlarda lastiklerde basınç değişikliğinin ortaya çıkması oldukça olasıdır.

Bunların dışında da lastik basıncı sensörünün uyarıda bulunduğu durumlar mevcuttur. Genel olarak lastik basınç göstergesinin yanmasına neden olan durumları şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Lastik basıncı sensöründe ortaya çıkan arızalar
• Sensörünün pilinin bitmesi ya da enerji seviyesinin düşmesi nedeniyle gelişen arıza uyarısı
• Arızalı ABS veya ECU sistemleri
• Ortam sıcaklığında meydana gelen sert değişimler
• Yedek lastikte oluşan düşük basınç

Tüm bu durumlar sistemin aktif hale gelerek lastik basınç göstergesinin yanmasına neden olabilir. Öte yandan sorunun sensörden kaynaklanması halinde ise lastik basınç sensörü tamiri yapılmalı ve arızaya neden olan aksaklıklar giderilmelidir. Ayrıca düzenli olarak sensörün pil gücünün kontrol edilmesinde de fayda vardır.

Lastik Basınç Sistemi Sensörü Arızası

Lastik basınç ölçer, temel olarak bir güvenlik sistemidir. Dolayısıyla bu sistem birden fazla parçadan oluşur. Sistemin en önemli parçası ise ısı ve basınç değişikliklerini tespit eden sensördür. Bununla birlikte sistem içerisinde yer alan sensörler, yapıları itibariyle arızalanmaya son derece açık parçalardır. Herhangi bir arıza tespit edilmesi durumunda lastik basınç sensörü tamiri mutlaka yapılmalıdır.

Sistemin en önemli ve en zayıf bileşeni olan sensörde gelişen arızalar, göstergenin uyarı vermesine neden olabilecek en olası durumlardır. Bu tarz durumlara çoğunlukla sensörün bütünlüğünü oluşturan; valf başlıkları, göbek, conta ya da keçe gibi parçalarda meydana gelen deformasyonlar neden olur. Ayrıca zamanla tüm bu bileşenlerde yıpranma ya da aşınma gibi olumsuzlukların gözlemlenmesi de olasıdır.

Ayrıca sistem içerisinde sensörde arızaya neden olan durumlardan bir diğeri de sensörün içeriğine nitrojen ve lavaya ek olarak başka bir maddenin dahil olmasıdır. Günümüzde üretilen lastik basınç sensörlerinin içerisinde sadece lava ve nitrojen bulunur. Zamanla sensörün sızdırmazlık malzemesinde oluşan deformasyonlar içeriye başka maddelerin giriş yapmasına neden olabilir.

Dışarıdan gelen herhangi bileşen, sensöre kısa sürede zarar verebilir. Bu durum ise lastik basınç işareti yanmasına sebep olur. Özellikle lastiklerin değiştirildiği ya da tamir edildiği durumlarda sensöre dışarıdan madde girişi olmamasına özen gösterilmelidir. Bu hata, çok büyük oranda lastiğin bütünlüğünde oluşan sorunlar sonucunda tamir işlemi uygulandıktan sonra ortaya çıkar.

Sensör Pili Arızası

Sensör pili arızası, lastik basınç sisteminde en yaygın olarak gelişen hatalardandır. Bu durum, sistemin alarm vererek göstergenin aktif hale geçmesine neden olur. Bununla birlikte sensör pili arızası, çok büyük oranda pille çalışan sensörlerin enerji alamaması sonucunda ortaya çıkar. Dolayısıyla lastik basınç sensörü pil değişimi ile söz konusu sorunun hızla giderilmesi mümkündür.

Bilinenin aksine pil hatasının oluşması durumunda aslında pil değişim işlemi uygulanmaz. Lastik basınç sensörü, aynı zamanda hareket sensörü özelliğine de sahiptir. Hareketi algılar ve aracın durmasına paralel olarak inaktif pozisyona geçer. Böylelikle aracın çalışmadığı durumlarda sensör, enerji tasarrufu sağlar.

Sensörün pilinin tamamen tükenmesi durumunda ise sensörün değiştirilmesi gerekir. Bu sensörde bulunan piller, yerleşik konumdadır. Bununla birlikte lastik basıncı sisteminde yer alan sensörler, aracın kullanım biçimine göre farklı ömürlere sahiptir. Sistem içerisindeki sensör, kullanımınıza bağlı olarak 5-10 yıl içerisinde ömrünü tamamlayacaktır.

Arızalı ABS veya ECU

Arızalı ABS veya ECU da aracınızdaki lastik basınç sensörünün yanmasına neden olabilir. ECU, özellikle son dönemde motorlu taşıtlarda bulunan en önemli sistemlerdendir. Motor kontrol ünitesi ya da modülü anlamına gelir. Burada ortaya çıkan herhangi bir türden arıza, aracınızdaki lastik basınç göstergesinin aktif hale dönüşmesine neden olabilir.

Aynı zamanda ABS de ikaz ışığının yanmasına neden olan bir başka sistemdir. ABS, tekerlek hız sensörünün bir parçasıdır. Dolayısıyla doğrudan basınç göstergesi ile ilişkilidir. ABS’de gelişebilecek olası hatalar, lastik basınç ölçer sistemini de etkileyebilir.

Ortam Sıcaklığı Değişimi

Lastik basınç göstergesi, ortam sıcaklığındaki değişimlere bağlı olarak da yanabilir. Soğuk havaların dışında sıcaklıkların yüksek düzeyde artması, minimal ölçüde basınç değerlerinin de değişmesine neden olur.

Lastik Değişimi veya Tamiri

Lastik değişimi veya tamiri, basınç göstergesinin yanmasına neden olan bir başka yaygın durumdur. Fakat bu durumun kesin olarak tespit edilebilmesi için aracınızı 5-10 dakika kadar sabit hızla sürmenizde fayda vardır. Lastik değişimi sonrasında sistemin lastik basıncını yeniden öğrenmesi zaman alacaktır. Kısa bir sabit hızlı sürüş deneyiminin ardından söz konusu ikaz ortadan kalkabilir.

Yedek Lastikteki Düşük Basınç

Lastik basınç göstergesi, stepne olarak bilinen yedek lastiklerin çoğunda bulunmaz. Dolayısıyla yedek lastiği standart lastikle değiştirmeniz durumunda ikaz ışığının yanması olasıdır.

Lastik Basıncının Düşmesinin Nedenleri Nelerdir?

Lastik basınç sensörü, sistemde ortaya çıkabilecek birçok olası sorun nedeniyle uyarı lambasını yakabilir. Bu durum en genel olarak lastik basıncının düştüğü anlamına gelir. Lastik basıncının düşmesine neden olabilecek birçok çevresel etken ve faktör vardır.

Lastik basıncının düşmesinin nedenleri genel hatlarıyla şu şekildedir:
• Aracın kaldırabileceği yükten daha fazla ağırlıkla yüklenmesi
• Lastiğin kullanım süresi ve yaşı
• Hava, iklim ve çevre koşulları
• Jantta meydana gelen sorunlar
• Lastiğin olması gerekenden daha az şişirilmesi
• Araç ya da lastiğin uzun süre boyunca kullanılmaması
• Araçtaki havalandırma sisteminde ortaya çıkan sorunlar
• Zeminin lastik üzerinde olumsuz etki göstermesi veya zorlaması

Yukarıdaki gibi durumlarda lastik basınç oranının düşmesi söz konusudur. Ayrıca aşırı soğuk ve aşırı sıcak havalarda da aniden lastikteki basınç oranının düşmesi ya da yükselmesi olasıdır.

Lastik Hava Basıncı Kaç Olmalıdır?

Lastik hava basıncının hangi değerde olacağı çok büyük oranda aracın tipine ve türüne göre farklılık gösterir. Günümüzde yaygın olarak kullanılan binek otomobillerde lastik hava basıncı; 32-35 PSI değerinde olmalıdır. Bununla birlikte anlaşılacağı üzere lastik hava basıncını etkileyen birçok çevresel faktör mevcuttur.

Tüm bu çevresel etkenlerden korunmak, lastikleri uzun süreli kullanmak ve daha güvenli bir sürüş deneyimi için lastik hava basıncını düzenli olarak kontrol etmenizi öneririz. Aynı şekilde lastik basınç sensörü de rutin bakımlarla kontrol edilmelidir.

Lastik Hava Basıncı Nasıl Öğrenilir?

Lastik basınç tablosu, araç türüne bağlı olarak en uygun basınç değerlerini gösterir. Bununla birlikte öncelikli olarak aracınızın lastiklerindeki basıncın uygun düzeyde olup olmadığını öğrenmelisiniz. Lastik hava basıncını öğrenmek için ise basınç ölçer kullanmakta fayda vardır.

Basınç ölçer yardımıyla lastiklerinizin basıncını ölçerken dikkat etmeniz gereken noktalar aşağıdaki gibidir:
• Aracınızın düz bir zeminde park halinde olduğundan emin olmak
• Aracınızı kullandıktan ve park haline aldıktan 35-40 dakika kadar sonra ölçüm yapmak
• Lastikler soğukken ve sabah saatlerinde ölçüm yapmaya özen göstermek

En doğru basınç değerini elde etmek ve çevresel etkenleri dışarıda bırakmak için tüm bu durumlara dikkat etmeniz gerekir.

Düşük Lastik Basıncının Etkileri Nelerdir?

Lastik basınç uyarısı, bazı durumlarda dikkate alınmıyor olsa da güvenli bir sürüş deneyimi açısından hayati öneme sahiptir.

Lastiklerdeki basıncın düşük olması durumunda;
• Aracınızın yakıt maliyeti yükselir.
• Sürüş deneyimi olumsuz yönde etkilenir.
• Konfor eksikliği hissedilir.
• Lastiklerde aşınma ortaya çıkar.
• Fren mesafesi artar.
• Aracın viraj performansı düşer.

Tüm bunlara ek olarak düşen lastik basıncı, yol tutuşunu da engelleyerek araca hükmedebilmenizi zorlaştırır.

Yüksek Lastik Basıncının Etkileri Nelerdir?

Yüksek lastik basıncı ise lastiklerin yüksek düzeyde aşınmasına ve deformasyonlara neden olabilir. Ayrıca yüksek basınç, yakıt maliyetini artırır ve lastiğin dışarıdan alacağı olası darbelere karşı daha dayanıksız bir yapıya sahip olmasına neden olur.

Özellikle sivri ve kesici etkili maddelerin yüksek basınçlı bir lastiğe temas etmesi sonucunda lastikte; patlama, deformasyon ve yarılmalar daha yaygın olarak meydana gelir.

Lastik Basınç Kontrol Sistemi Arızasında Ne Yapılmalıdır?

Lastik basınç sistemi, güvenli sürüş deneyimi açısından araçlardaki en önemli sistemlerden biridir. Özellikle lastik basınç sıfırlama işlemi yapılmasına rağmen gösterge hala aktif konumda ve yanıyorsa, bu noktada mutlaka profesyonel destek alınmalıdır. Dynobil Oto Ekspertiz ile Türkiye’nin neredeyse her ilinde TPMS kontrol sistemi için hizmet alabilir, yaşadığınız sorunun hızla çözülmesini sağlayarak güvenli sürüşün keyfini çıkarabilirsiniz.