Dynobil Oto Ekspertiz

Diferansiyel Nedir, Ne İşe Yarar?

Diferansiyel, araçların arka köprüsünde bulunan bir düzendir. Dönüş sırasında aracın iki arka tekerleğinin farklı hızlarda dönmesini sağlar. Aracın hareket kabiliyetinde diferansiyelin önemi oldukça büyüktür. Özellikle virajda aracın sorunsuz bir şekilde dönüş yapabilmesi açısından hayati bir öneme sahiptir.
Diferansiyel görevleri arasında aracın hareket kabiliyetini sağlayan birçok ana bileşen vardır. Diferansiyelin ana görevi motordan alınan gücün tekerleklere aktarılmasıdır. Fakat bu parçanın görevi sadece bununla sınırlı değildir. Aynı zamanda tork artışını da sağlar. Bununla birlikte günümüzde oldukça geniş yelpazeli diferansiyel çeşitleri mevcuttur. Söz konusu çeşitliliğin en temel nedeni farklı marka ve modeller için geliştirilen diferansiyellerdir. Ayrıca diferansiyel çeşitleri; performans, verimlilik ve fiyat gibi faktörlere göre de kategorize edilir.

Diferansiyel Nedir?

Diferansiyel; araçlar için oldukça hayati bir öneme sahip olan, aracın virajları ve dönemeçleri dengeli bir şekilde dönmesini sağlayan parçadır. Bu parçanın en temel görevi, aks ve arka tekerler arasındaki dengeyi sağlamaktır. Sağa ya da sola dönüşlerde araçlar dengesini kaybedebilir. Bu durumun en temel sebebi arka tekerleklerin hareketinin dönüş esnasında farklı yönlere olmasıdır.
Diferansiyelin görevleri arasındaki en önemli nokta da tam olarak bu hareketin sağlanmasıdır. Normal şartlar altında diferansiyelin olmadığı bir araçta sağa ya da sola dönüşlerde arkadan çekişli araçlar için her iki teker de aynı yöne doğru döner. Her iki tekerin aynı yöne doğru eş zamanlı dönmesi ise temel olarak aksın zorlanması ve hatta kırılması anlamına gelir.
Diferansiyel temel olarak buradaki gerekliliği algılar ve ona yüklenen tekerlerin uygun yönlere dönmesini görevini yerine getirir. Mekanik dişli biçiminde olan bu parça, motordan gelen gücün tekerleklere eşit şekilde dağıtılmasını da sağlar. Böylelikle araç manevra yaptığında dönüş biçimine uygun şekilde hareket kabiliyeti elde eder.

Diferansiyelin Araçtaki Görevleri Nelerdir?

Diferansiyel, aracın tekerleklerinin uygun ve farklı hızlarda dönmesini sağlayan bir mekanizmadır. Bunun dışında birçok görevi bulunan diferansiyelin iç ve dış tekerlekler arasında orantılı bir dönüş performansı sağladığını söylemek mümkündür. Bu durum en genel olarak aracın dönüş esnasında tekerleklerde oluşan hız farklarından etkilenmemesi anlamına gelir. Ayrıca bu parça, tork dağılımı yaparak gücün eşit şekilde bölüştürülmesinde de rol oynar.
Diferansiyel görevleri genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
• Viraj Performansı: Diferansiyelin en temel görevleri arasında aracın viraj performansını artırmak vardır. Patinaj ya da kayma gibi olumsuzlukları engeller. Aracın yola çok daha verimli ve efektif tutunmasını sağlayarak manevrayı kolaylaştırır.
• Dönüş Dengelemesi: Diferansiyelin olmadığı bir araç sistemi içerisinde dönüş yaparken iç ve dış tekerler üzerinde hız farkları oluşur. Diferansiyel bu hız farklarını dengeler.
• Tork: Araçlar hareket halindeyken sahip oldukları yük miktarı ve diğer birçok bileşene göre zemine farklı miktarlarda güç uygular. Diferansiyelin buradaki görevi motordan aldığı tork gücünü eşit şekilde tekerleklere dağıtmaktır.
• Zemine Göre Çekiş: Diferansiyelin görevleri arasında çok az biliniyor olsa da zemine bağlı olarak ortaya çıkabilecek sorunların düzeltilmesi de bulunur. Farklı yüzey alanlarında çekiş gücünün optimize edilmesini sağlar.
• Konfor: Diferansiyelin bir diğer önemli görevi ise konfordur. Tekerleklerin farklı hızlarda dönmesini engeller. Bu durum ise yolcuların ve şoförün daha konforlu hareket edebilmesini sağlar.
Özellikle dönüşlerde, virajlarda, manevralarda ve zorlu yol koşullarında diferansiyelin araç içerisinde hayati düzeyde bir önemi vardır. Çekiş gücünün optimize edilmesinden genel anlamda sürüş performansının artırılmasına kadar oldukça önemli görevleri yerine getirir.

Diferansiyel Çeşitleri Nelerdir?

Diferansiyel çeşitleri, farklı kullanım senaryolarına ve ihtiyaçlara göre farklı şekillerde üretilebilir. Bu farklılıklar temel olarak; aracın sürüş performansına, kullanım amacına ve yol koşullarına göre diferansiyelin uygun niteliklere sahip olmasına yöneliktir. Her bir diferansiyel çeşidi, farklı türden avantajlar ve dezavantajlara ev sahipliği yapar.
Diferansiyel çeşitleri genel hatlarıyla şu şekildedir:
• Kilitli Diferansiyel
• Açık Diferansiyel
• Dinamik Tork Kontrollü Diferansiyel
• Sınırlı Kaymalı Diferansiyel
• Elektrik Kontrollü Sınırlı Kaymalı Diferansiyel
Ayrıca diferansiyel çeşitleri, fiyat açısından da farklılık gösterir. Dolayısıyla aracınız ve beklentileriniz için uygun bir tercih yaparken fiyat-performans ilişkisini de göz önünde bulundurmakta fayda vardır.

Kilitli Diferansiyel

Kilitli diferansiyel, manuel veya otomatik olarak kilitlenebilen bir mekanizmaya sahiptir. Bu mekanizma sayesinde zorlu koşullara adapte olabilir. Dolayısıyla bu türden diferansiyeller günümüzde daha çok zorlu zemin koşullarının bulunduğu off-road araçlarında yaygın olarak kullanılır. Aynı zamanda kaygan zeminlerde de maksimum düzeyde performans verir. Bununla birlikte kilitli diferansiyel çeşitleri oldukça zengin alternatiflere sahiptir.

Açık Diferansiyel (Klasik Diferansiyel)

Açık diferansiyel ise günümüzde kullanılan en temel diferansiyeldir. Temel olarak diferansiyelin ana görevini yerine getirir. Motordan aldığı tork gücünü eşit şekilde dağıtır. Böylelikle tekerlekler eşit şekilde döner. Bununla birlikte açık diferansiyelin dezavantajı aracın patinaj yapması halinde torku büyük oranda patinaj yapan tekere aktarmasıdır. Bu genel olarak çekiş kaybına neden olur.

Dinamik Tork Kontrollü Diferansiyel

Dinamik tork kontrollü diferansiyel, aracın daha iyi bir viraj performansı sağlaması amacıyla geliştirilmiştir. Tekerler arasındaki tork farklılıklarını hızlı şekilde ayarlar. Dönüş esnasında iç tekere daha fazla tork vererek, aracın dönüşü istikrarlı olarak tamamlanmasını sağlar.

Sınırlı Kaymalı Diferansiyel

Sınırlı kaymalı diferansiyel, tekerlekler arasındaki torku çok daha efektif ve iyi dağıtır. Herhangi bir kayma yaşanması halinde bir tekerin daha fazla tork almasını sağlar. Böylelikle çekiş gücünü artırarak, aracın performansını önemli ölçüde etkiler.

Elektrik Kontrollü Sınırlı Kaymalı Diferansiyel

Elektrik kontrollü sınırlı kaymalı diferansiyel ise elektronik kontrol üniteleri yardımıyla tekerlerin dönme hızını hesaplar. Gerekli görmesi halinde ise torku yönlendirir. ELSD olarak bilinir. Özellikle yol koşullarında meydana gelen zorlukları ve farklılıkları hızla tespit ederek çekiş gücünü optimize eder.

Diferansiyel Kilidi Nedir?

Diferansiyel kilidi, aracın tekerlekleri arasındaki tork dağılımını daha kontrollü, optimize ve efektif şekilde sağlayan mekanizmadır. Bu mekanizma temel olarak tekerleklerin dönme hızını eşit hale getirir. Dolayısıyla patinaj yapan tekerleğe daha fazla tork iletilir. Kaygan zeminlerde ya da off-road koşullarında maksimum avantaj sağlar.
Diferansiyel parçaları ve görevleri arasında diferansiyel kilidinin en önemli işlevi, aracın boşa güç harcamasını engellemektir. Diferansiyel kilitleri temel olarak ikiye ayrılır:
• Manuel Kilitler: Bu tarz kilitler, sürücünün manuel olarak kontrol edebildiği ve uygun görmesi halinde açıp kapatabildiği kilitlerdir. Sürücü uygun görmesi halinde tekerleklere uygulanan tork dağılımını kilitler. Böylelikle daha fazla çekiş gücü elde etmiş olur.
• Otomatik Kilitler: Otomatik olarak çalışan bu tarz kilitler, tekerleklerin dönme hızını dışarıdan herhangi bir ek müdahale gerekmeksizin algılar. Çekiş kaybının önüne geçerek tork dağılımınız optimize eder.
Karlı ve çamurlu zeminlerde, off-road sürüşünde, dağcılık gibi faaliyetlerde kullanılan araçlar için diferansiyel kilidi, hayati bir önem taşır.

Diferansiyel Kırılır Mı?

“Diferansiyel nedir?” sorusu kadar merak edilen bir diğer soru da diferansiyelin kırılıp kırılamayacağıdır. Çok nadiren olmakla birlikte diferansiyelin de arızalanabileceğini söylemek mümkündür.
Diferansiyelin kırılmasına neden olabilecek olası durumlar şu şekilde sıralanabilir:
• Yüksek düzeyde patinaj
• Kötü ve özensiz kullanım
• Diferansiyelin tasarlandığı yük miktarının üzerine çıkma
• Kalitesiz yağ kullanımı ve düşük yağ seviyesi
• Kalitesiz malzeme kullanımı
Tüm bu durumlar diferansiyelin kırılması ile sonuçlanabilir. Dolayısıyla özellikle manevra halindeyken ve zorlu yol koşullarında sürüş yaparken diferansiyele özellikle dikkat etmekte fayda vardır.

Diferansiyel Tamir Edilebilir Mi?

Diferansiyel tamir edilebilir bir parçadır. Bununla birlikte parçanın tamir edilebilir olması, aldığı hasara ve parçalara erişime göre farklılık gösterir. Dolayısıyla tüm diferansiyel çeşitlerinin tamir edilebileceğini söylemek doğru değildir. Ayrıca parçanın tamir edilebilmesi için parçayı oluşturan bileşenlerin değiştirilmesi yeterli olabilir.
Diferansiyel parçaları ve görevleri, parçanın niteliklerine göre farklılık gösterir. Rulmanlar, dişliler ve miller bu bileşenlerin temel parçalarıdır. Bu tarz parçalarda ortaya çıkan arızalar, mekanik arıza kategorisindedir. Minimal boyuttaki bu parçaların değiştirilmesiyle sorunun çözülmesi ve arızanın giderilmesi mümkündür. Ayrıca diferansiyel yatağı ve dişlilerde oluşan hasarlarda da bu parçaların değiştirilmesi çoğunlukla olanaklıdır.

Diferansiyel Fiyatları

Diferansiyel fiyatları, birçok faktöre göre değişkenlik gösterir. Bu faktörlerden en önemlisi şüphesiz aracın markası ve modelidir. Aynı zamanda tercih edilen diferansiyelin türü de fiyatlar üzerinde önemli ölçüde etki gösterir.
Özellikle söz konusu lüks araçlar olduğunda parça fiyatlarının bir miktar daha yüksek olabileceğini söylemek mümkündür. Aynı durum özel tasarım araçlar ve spor araçlar için de geçerlidir. Ayrıca diferansiyelin kalitesi de fiyatları etkiler. Doğru bir tercihte bulunmak için uzmanlardan destek almanızda fayda vardır.